Ze is verpleegkundige in hart en nieren, maar maakt nu tijdelijk een uitstapje naar de wetenschap met haar promotieonderzoek bij SeniorLines. Maartje van der Kluit onderzoekt de meerwaarde van een ziekenhuisopname voor de oudere zelf, waarbij ze haar onderwerp blijft bekijken door een verpleegkundige bril. “Ik kijk vooral naar wat een ziekenhuisopname betekent voor het dagelijks leven van een patiënt.”
Waar gaat je onderzoek over?
“Ik onderzoek wat ouderen hopen te bereiken met een ziekenhuisopname en of ze dat ook bereiken. En dan gaat het om concretere doelen dan ‘beter worden’, want wat is beter? Dat is voor iedereen anders. Bovendien is het goed om te beseffen dat veel ouderen kampen met meerdere chronische aandoeningen. Dat kun je niet allemaal oplossen, en dat weten ze zelf eigenlijk vaak ook wel. Natuurlijk is er een groep die kan genezen, maar dat geldt niet voor iedereen. Zo kan een patiënt die veel last heeft van kortademigheid al tevreden zijn als dat minder wordt, zodat hij weer zelf het huishouden kan doen en hij weer op de fiets naar zijn vrouw kan die hij iedere dag bezoekt.”
Hoe pak je dat aan?
“Naast het kwantitatieve SeniorLines cohort, ben ik een aantal kwalitatieve onderzoeken gestart waarin ik meer vraag naar de eigen beleving van de oudere. Daarnaast heb ik aan de vragenlijst die in het kader van SeniorLines aan patiënten wordt voorgelegd een aantal vragen toegevoegd, over het nut van de ziekenhuisopname vanuit de patiënt zelf. Tijdens het interview krijgen mensen een lijst met allerlei doelen voorgelegd, waarbij ze kunnen aangeven hoe belangrijk elk doel voor hen is. Bijvoorbeeld het verminderen van klachten zoals kortademigheid of pijn. Maar er zitten ook doelen bij zoals het huishouden weer kunnen doen of weer op bezoek kunnen bij familie. Na ontslag uit het ziekenhuis krijgen mensen dezelfde doelen voorgelegd en kunnen ze aangeven in hoeverre ze vinden dat ze die hebben bereikt.”
Waarom doe je hier onderzoek naar?
“Ik denk dat ik door mijn achtergrond als verpleegkundige meer kijk naar wat een ziekenhuisopname voor het dagelijks leven van de patiënt betekent en minder naar alleen het ziektebeeld. Als wijkverpleegkundige kom ik bij mensen thuis en zie ik wat mensen daar doormaken. Ziekenhuisopname is maar een heel klein stukje van de hele route. Als een dokter tegen een patiënt zegt: ‘Uw hartritme is in orde en uw labwaarden zijn goed’, kan die patiënt denken: ‘Oké, maar ik kan nog steeds niet lopen en ik wil weer naar de supermarkt kunnen.’ Ik merk dat deze manier van denken, dus het kijken naar een ziekenhuisopname vanuit de persoonlijke doelen van de patiënt, nog niet veel voorkomt. Ook voor patiënten zelf is het nieuw. Als ik tijdens interviews aan patiënten vraag wat ze hopen te bereiken, krijg ik soms een reactie als: ‘Hoezo? Ik wil gewoon beter worden.’ En dan is mijn volgende vraag: ‘Wat is beter voor u?’. Als ik dan doorvraag komen mensen er meestal wel uit, maar de eerst reactie is toch vaak: ‘Dat moet de dokter maar zeggen.’”
“Ik probeer in mijn onderzoek de cijfers te combineren met het persoonlijke verhaal van de oudere”
Waarom kies je ervoor om naast je promotieonderzoek te blijven werken als verpleegkundige?
“Verpleegkunde is mijn vak. Daar heb ik bewust voor gekozen omdat ik, eigenlijk heel basaal, mensen wil helpen. Die directe patiëntenzorg is de kern van mijn vak en vind ik heel belangrijk. Ik haal er veel voldoening uit en ik wil me blijven ontwikkelen als verpleegkundige. Alle andere dingen die ik doe, zoals de wetenschap, zie ik eigenlijk een beetje als een verlengde daarvan: ik vind die praktijk zo leuk, hoe kan ik het nog beter maken? Ik werk nu nog maar één dag in de week als verpleegkundige, maar het is wel net voldoende om nog binding te houden met cliënten en onderdeel te blijven van het team.”
Wat vind je zo mooi aan je werk als verpleegkundige?
“Je staat heel dicht bij de patiënt, veel meer dan bijvoorbeeld als arts of als psycholoog. Als verpleegkundige ben je niet alleen zorgverlener, maar ook iemand die de patiënt bij de hand neemt en het hele proces managet. Wat is de invloed van ziekte op het dagelijks leven en hoe kun je het dagelijks leven zodanig aanpassen dat het voor iemand een waardevol leven is en blijft?”
Waarom heb je ervoor gekozen om onderzoek te doen naar ouderen?
“Er is vaak sprake van complexe problematiek. Voor mij als zorgverlener is dat uitdagender dan een enkelvoudig probleem. Er zijn veel gebieden die invloed op elkaar hebben en daarnaast hebben mensen natuurlijk een hele levensgeschiedenis. Ik vind het interessant om zoiets uit te pluizen: hoe zit het, wat wil iemand, hoe kunnen we het oplossen?”
Is er een specifieke patiënt die indruk op je heeft gemaakt?
“Ik ben wel getroffen door een interview dat ik in het kader van mijn onderzoek had met de zoon van een patiënt. Hij was heel eerlijk en we hadden een goed gesprek. Hij en zijn broers en zussen worstelden met een dilemma: hun moeder was heel ziek en opgenomen in het ziekenhuis. Voor die vrouw hoefde het eigenlijk allemaal niet meer zo, ze miste haar man en had niet zoveel doelen meer in het leven. Eigenlijk wilde ze niet meer worden opgenomen. Maar haar kinderen wilden haar zo graag nog bij zich houden. Het waren schatten van kinderen die altijd voor hun moeder klaarstonden en zorgden dat ze nooit alleen was. Hoewel ze merkten dat hun moeder na iedere ziekenhuisopname achteruit ging, probeerden ze het toch iedere keer weer. Een lastig dilemma, waarbij beide kanten heel begrijpelijk zijn.”
